اســــــــــــــــــتبداد اجتمــــــــــــــــــاعی

استبداد اجتماعی عبارتست از «خودسری» و «انتقاد ناپذیری» و «عدم تحمل قوانین» از طرف مردم و اقشار و افــراد آن و نیز «تعصبات اجتماعی» که وجود «تعـدد عقاید و آرای مختلف» را امکان ناپذیر می سازد. و چنین اجتماعی و اقشار و افراد آن در هر موضعی قرار گیرند، چه در خانواده، چه در بازار و کسابت، چه در سمتهای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و..... دارای رفتاری مستبدانه خواهند بود، و هر نظامی و با هر نامی از آنها تشکیل شود، مــاهیت و مُحتـوایش حتما استبدادی خواهد بود. و همین است که در جوامع عقب مانده و تربیت نشدۀ ما تغییر نظام های استبدادی راه به آزادی و مردمسالاری و کثرتگرایی نمی برد، و قیامهای ضد استبــدادی و تغییر نظام های جبار و جنایتکار، تنها منجر به سقـــوط یک نظام استبدادی و جایگزینی نظام استبــدادی دیگر خواهد شد، امری که به کرات شاهد آن بوده ایم و سقوط نظامهای استبدادی در ایران و عراق و افغانستان و جایگزینی نظام های استبدادی دیگر در آنها شــاهد این مـــدعاست. بگذریم از دخالت استعمارگران برای بقای نظامهای استبدادی و دست نشانده، جهت استمرار سلطه گری و غارتگری، و تداوم عقب ماندگی و ویرانگی ممالک و جوامع درحال تخریب و درمانده ای که اسیر عملکرد خود و سلطۀ دشمنان شان هستند. بنابراین، درچنین وضعیتی و با داشتن چنین اجتماعی، راه چاره و نجات، زدن به ریشۀ استبداد و عوامل مُوَجٌد استبداد و مقابله با نظام استبدادی است. اما در ایــن میــان، تغییر فرهنگ استبداد زدۀ اجتماع و خودسری و نقد ناپذیری اقشار و افرادی که سازندۀ اجتماع هستند، در صدر کــار و مبــارزه برای رسیدن به آزادی و برقراری تنوع و تعددیت قرار می گیرد. البته مبارزه و فعالیت برای آزادسازی فرهنگ اجتماعی، با موانع بزرگ و اساسی روبرو می شود، و استبداد سیاسی (حکومتی) و قدرتهای استعماری (سلطه گران خارجی) در صدر این موانع بزرگ و اساسی قرار دارند، هر چند مدافعان وضع موجود و استبداد زده هم، که منافع نامشروع خود را در تداوم آن می بینند، بسادگی تسلیم آزاد شدن اجتماع و رشد و تحول آن نخواهند شد، و در نتیجه تحقق این امر یعنی آزادسازی فرهنگ اجتماعی بسیار مشکل می باشد، و از همین روست که رشد و نجات بشریت بعد از قرنها و قرون متمادی و خاصتا در منطقۀ اسلامی بعد از چهارده قرن اسلامیت هنوز متحقق نشده است. لکن با وجود همۀ اینها نباید مأیوس و غافل شد و بنابر وظیفه باید از هر فرصتی که پیش آید استفاده شود، تا راه رشد و نجـات بشریت هموار گردد و عبــور از استبــداد اجتماعی و استبــداد سیاسی و رهایی از سلطۀ استعمارگران میسر شود.