معنای آیاتِ این چهار موضوع اساسی:

موضوع ۱- برهانی عظیم و تحول آفرین: لَوْ أَنزَلْنَا هَٰذَا الْقُرْآنَ عَلَىٰ جَبَلٍ لَّرَأَيْتَهُ خَاشِعًا مُّتَصَدِّعًا مِّنْ خَشْيَةِ اللَّهِ وَ تِلْكَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ (حشر - ۲۱): اگر این قرآن را بر کوهی نازل می کردیم حتما آن را می دیدی که چگونه در برابر تأثیر و عظمت آیات و اوامر الله متواضع و متلاشی می گشت؛ و این مثالهایی است برای مردم (و یادآور قوَّتِ حُججِ بالغۀ قرآن)، ای بسا که تفکر نمایند.

موضوع ۲- انتخاب توحید و انکار طاغوت: لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ قَد تَّبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ فَمَن يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِن بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَىٰ لَا انفِصَامَ لَهَا وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ (بقره - ۲۵۶): «در قبول و پذیرش دین اسلام اکراه و اجباری وجود ندارد، و قطعا راه رشدِ توحید از انحراف و گمراهی جُدا و متمایز شده است، و تبع آن، هر کسی به شرک و کفر پشت نماید و به الله و توحید ایمان بیاورد، همانا به خط  و دستگیرۀ مستحکمی چنگ زده که شکست و گسستی برایش متصور نیست، و الله بسیار شنوا و داناست.

موضوع ۳- دینداری حرفی و بی مَوضعی: وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَعْبُدُ اللَّهَ عَلَىٰ حَرْفٍ فَإِنْ أَصَابَهُ خَيْرٌ اطْمَأَنَّ بِهِ وَ إِنْ أَصَابَتْهُ فِتْنَةٌ انْقَلَبَ عَلَىٰ وَجْهِهِ خَسِرَ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةَ ذَٰلِكَ هُوَ الْخُسْرَانُ الْمُبِينُ (حجّ - ۱۱): «و کسانی هستند که بصورت حرفی و ادعایی الله و خالق یکتا را عبادت و تبعیت می کنند؛ بنحوی که اگر به خیر و موفقیتی دست یافتند احساس اطمینان و رضایت می نمایند؛ و لکن اگر دچار سختی و شکستی گردیدند، آشفته و پشیمان می شوند؛ اینها بازندۀ دنیا و آخرت هستند؛ و این باخت و بازندگیِ بسیار عیان و آشکاری می باشد».

موضوع ۴- مقاومت و تداوم حتی النِّهایه: وَ مَا لَنَا أَلاَّ نَتَوَكَّلَ عَلَی اللّهِ وَ قَدْ هَدَانَا سُبُلَنَا وَ لَنَصْبِرَنَّ عَلَى مَا آذَيْتُمُونَا وَ عَلَى اللّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُتَوَكِّلُونَ (ابراهيم - آيۀ ۱۲): «بعد از انجام وظایف مُحوَّله و عدم پیروزی زود هنگام..... تنها وظیفۀ ما اتکاء و امید بستن به قوانین ناشناختۀ اللّه و خالق یکتاست، و به تأکید ایشان راههای حرکت و زندگی را به ما نشان داده است، و ما حتما بر رنج و زحمتی که شما {اَعدای اللّه و دینداری توحیدی} بر ما روا داشته اید صبر و تحمل بخرج می دهیم، و طبعا اهل توکل {قوانین غیر مکشوف} تنها بر اللّه و سُنن توحیدی تکیه می نمایند».