بِسْمِ اللَّه وَ
لَهُ الْحُكْمُ وَ
إِلَيْهِ الْمَصِيرُ
دربارۀ اهل بَیت: تعیین سرنوشت! نه کسب امتیاز
اصطلاح «اهل بَیت» سه بار در قرآن ذکر شده است: یک بار در سورۀ هود (آیۀ
۷۳)، یک بار در سورۀ قَصص (آیۀ
۱۲)، و یک بار نیز در سورۀ احزاب (آیۀ
۳۳). این اصطلاح (اهل بیت)، که اولی در
رابطه با خانوادۀ ابراهیم، و دومی در رابطه با خانوادۀ موسی، و سومی در
رابطه با خانوادۀ محمد می باشد، بصورت واضح (و در همۀ موارد) به
معنای افراد و اعضای خانواده استعمال
شده است (هر چند در مورد خانوادۀ پیامبر اسلام مشخصا ازواج و همسران ایشان
مخاطب واقع شده اند). و این کلیتِ آن چیزی است که
«اهل جادو جنبل و منکرین واقعیاتِ مُبیِّن»
آن را از محدوۀ خود خارج نموده و به سویی برده اند که اهداف و اَهوایشان
اقتضاء می کرده است. در این بررسی مختصر، قصد ما
تبیین وضعیت و مصادیق اهل بیتِ
رسول و بیان حقایقی است که قرآن روی آنها صراحت به خرج داده است، و بدین
خاطر در اینجا تنها آیاتی را ذکر می کنیم که مختص خانواده و اهل و عیال
ایشان می باشد، و متن آیات وارده
را به عرض می رسانیم.
قرآن مُنزَل (در سورۀ احزاب)
۷ آیه را به موضوع اهل بیت پیامبر
اختصاص داده و از آیۀ ۲۸ تا آیۀ
۳۴ به مسائل عقیدتی و اخلاقی خانوادۀ
پیامبر و موازین تعامل همسرانش با مردم و حدود و ثغوری که برای آنها
ضروریست پرداخته است، و الحق این آیات را می توان
«نمونۀ توازن توحیدی و عدالت اسلامی»
و سند مُبین مساوات بشری در برابر معیارهای وحیانی تلقی کرده و مرحله ای
عالی از انضباط و التزام محمد مصطفی در دینداری اسلامی بحساب آورد. زیرا
قرآن مُنیر بدون ملاحظۀ رسول و همسرانش، اوضاع آنها را به میدان مبارزۀ
توحیدی و آزادیخواهانه کشانده و خانوادۀ نبیِّ اسلام و سرنوشت همسرانش را
به صراحت به نقد و بررسی کشیده و راه درست و توحیدی را به آنها نشان داده
است؛ تا جایی که در این آیات مسئلۀ طلاق و جدایی آنها از رسول اسلام و با
ادبیاتِ انذاری (مُخیَّرسازی) مطرح گردیده و بنحو صریحی آنها را در یک دو
راهۀ سرنوشت ساز و مبنی بر: «یا دینداری
توحیدی یا تسویه حساب و جدایی» قرار داده است. نه اینکه ضعفهای
خانوادۀ نبوی را پنهان کرده باشد و یا برایشان امتیازات جاهلانه ای قائل
شده باشد. اینست که باید بر اینهمه صداقت و التزام و اینهمه صراحت و تساوی
طلبیِ توحیدی، سلام و درود فرستاد؛ و حق است که این روش و منهج توحیدی -
وحیانی سرمشق و اسوۀ بشریت قرار گیرد.
لکن قبل از ورود به متن آیات باید عرض شود که خلاصۀ مسائل مطروحه
در این آیاتِ هفت گانه
(از سورۀ احزاب)،
عبارتست از «آزادیِ صریح ازواج و
همسران پیامبر اسلام» در انتخاب راه و روش زندگی و بر اینکه: اگر در
خط توحید باشند باید «انضباط و التزام» داشته باشند؛ در غیر این صورت می
توانند از پیامبر اسلام جدا شوند. بعد از این اصل اساسی، قرآن حکیم به
ازواج و همسران رسول اسلام (محمد ص) یاد آور می شود که: شما در جایگاه
حساسی واقع شده اید؛ و عملکرد خوب و بد شما به علت مکان و موقعیتی که
دارید، با عملکرد خوب و بد دیگران متفاوت می باشد. اینست که باید در برابر
عملکرد و رفتارهای خودتان و در نحوۀ تعامل با مردم بسیار ملتزم و مسئولیت
شناس باشید؛ و نباید فراموش کنید که شما همسران رسول و حرم ایشان و مادران
مؤمنان بحساب می آیید. و مشخصا آیۀ ماقبل آخر این موضوع عقیدتی و اخلاقی به
قصد و هدفِ خالق یکتا نسبت به تبیین این حدود و ثغور اختصاص یافته است، که
عبارتست از: «پاک و تمیز نگه داشتن خانوادۀ
پیامبر اسلام و مراعات تقوی و انضباط
دینی توسط آنها»، همان اصلی که در اواخر بسیاری از موضوعات قرآنی و
در خطاب به اهل ایمان و اسلام روی آن تأکید شده است. و خاصتا در همۀ این
موارد خطاب به آنها توصيه گردیده که: هدف اللّه و خالق یکتا از تعیین حدود
و ثغور توحيدی (و مرزبندی برای مسلمین)، نه ایجاد مُضایقه و تنگ نمودن
میدان زندگی، بلکه هدف واقعی همانا «مُراعات
صلاح و الزامات زندگی» است. و آنگاه در آخر اين آیاتِ هفتگانۀ سورۀ
احزاب (که بسیار راهنما و روشنگر هستند)، به مکان و موقعيت این ازواج و
همسران (بیت نُبُوَّت و محل نزول وحی) و زمینۀ استفاده از این موقعیت خاص و
توحیدی پرداخته شده و به آنها توصیه می شود که از این فرصت خاص (محیط و
مکان نبوی) بهره گیرند. و اما متن آیاتِ اصلاح گرانۀ اهل بیتِ رسول در سورۀ
احزاب بدین قرار است:
يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْوَاجِكَ إِنْ كُنْتُنَّ تُرِدْنَ
الْحَيَاةَ الدُّنْيَا وَزِينَتَهَا فَتَعَالَيْنَ أُمَتِّعْكُنَّ
وَأُسَرِّحْكُنَّ سَرَاحًا جَمِيلًا (۲۸) وَإِنْ كُنْتُنَّ تُرِدْنَ
اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَالدَّارَ الْآَخِرَةَ فَإِنَّ اللَّهَ أَعَدَّ
لِلْمُحْسِنَاتِ مِنْكُنَّ أَجْرًا عَظِيمًا (۲۹) يَا نِسَاءَ النَّبِيِّ
مَنْ يَأْتِ مِنْكُنَّ بِفَاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ يُضَاعَفْ لَهَا الْعَذَابُ
ضِعْفَيْنِ وَكَانَ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرًا (۳۰) وَمَنْ يَقْنُتْ
مِنْكُنَّ لِلَّهِ وَرَسُولِهِ وَتَعْمَلْ صَالِحًا نُؤْتِهَا أَجْرَهَا
مَرَّتَيْنِ وَأَعْتَدْنَا لَهَا رِزْقًا كَرِيمًا (۳۱) يَا نِسَاءَ
النَّبِيِّ لَسْتُنَّ كَأَحَدٍ مِنَ النِّسَاءِ إِنِ اتَّقَيْتُنَّ فَلَا
تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَيَطْمَعَ الَّذِي فِي قَلْبِهِ مَرَضٌ وَقُلْنَ
قَوْلًا مَعْرُوفًا (۳۲) وَقَرْنَ فِي بُيُوتِكُنَّ وَلَا تَبَرَّجْنَ
تَبَرُّجَ الْجَاهِلِيَّةِ الْأُولَى وَأَقِمْنَ الصَّلَاةَ وَآَتِينَ
الزَّكَاةَ وَأَطِعْنَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ
لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ
تَطْهِيرًا (۳۳) وَاذْكُرْنَ مَا يُتْلَى فِي بُيُوتِكُنَّ مِنْ آَيَاتِ
اللَّهِ وَالْحِكْمَةِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ لَطِيفًا خَبِيرًا (۳۴):
«ای پیامبر؛ به ازواج و همسرانت بگو اگر صرفا در پی زندگی دنیوی و
زیباییهای آن هستید {و آخرت را رها کرده اید}، پس بیایید که حقوق خودتان را
تحویل دهم و به خیر و خوشی آزادتان گردانم {و از هم جدا شویم}. لکن اگر
دنبال تدیُّن توحیدی و رهبری رسول و دار آخرت هستید {و در زندگی دنیوی
محصور نشده اید}، پس به تأکید خالق یکتا برای زنان نیکوکارِ شما اجر و
پاداشی عظیم مُهیّا کرده است. ای
همسران پیامبر،
هر کسی از شما که مرتکب فحشای غیر قابل انکاری شود عذابش {با توجه به همسری
رسول} دو برابر افزایش خواهد یافت؛ و این کار بر خالق یکتا بسیار آسان است.
اما اگر هر یک از شما مطیع اللّه و رسولش گردد و عملکرد صالحانه و درست
داشته باشد، اجر او {بنابر مسئولیت سنگین تر} دو برابر خواهد شد و برایش
رزق و روزی محترمانه ای مُهیّا شده است. ای همسران پیامبر {بنابر موقعیت
خاصی که دارید} تقویٰ و مراقبۀ نفس شما مثل زنان دیگر نیست؛ پس با ناز و
نرمش با دیگران صحبت و مکالمه نداشته باشید، زیرا {چنین تعاملی} بیماران
جنسی را به طمع می اندازد؛ و بدین خاطر درست و محکم حرف بزنید {و تعامل
نمایید}. در خانۀ خود بنشینید {بی خود خارج مشوید} و جسم خود را علَم
نکنید، مانند علَم کردن جاهلیت قبلی {قبل از اسلام}، و بدنبالش نماز اقامه
نمایید و زکات اموالتان را بپردازید، و از اللّه و رسولش اطاعت کنید. غیر
از این نیست که خالق یکتا {بوسیلۀ این حدود و ثغور توحیدی} می خواهد رِجس و
ناپاکی از دامن شما اهل بیت زدوده شود و پاک و تمیزتان گرداند، پاک و تمیز
کردنی. پس آنچه در خانه های شما {غُرفه های ازواج} از آیاتِ قرآن و حکمت
توحیدی بیان می شود به خاطر بسپارید، همانا که خالق یکتا بسیار پر لطف و
خبردار است».
قابل توضیح است که طُهر و تَطهیر (بیرون آمدن از رجس و پلیدی) هدف
نُبُوَّات توحیدی – وحیانی نسبت به همۀ بشریت است و برای تمام بنی آدم و کل
جوامع بشری یک امر عام و فراگیر بحساب می آید، و بالبداهه وقتی آنهایی که
(بنابر عدم تغییر و تحول) چنین استعداد و اقبالی پیدا نمی کنند، لاجَرَم در
مرحلۀ «شرک و ناپاکی» باقی می مانند و از قافلۀ اهل توحید و تقویٰ عقب می
افتند.
در این رابطه در آیاتی از قرآن چنین می خوانیم:
إِذْ يُغَشِّيكُمُ ٱلنُّعَاسَ أَمَنَةً مِّنْهُ وَيُنَزِّلُ عَلَيْكُم
مِّنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءً لِّيُطَهِّرَكُم بِهِۦ
وَيُذْهِبَ عَنكُمْ رِجْزَ ٱلشَّيْطَـٰنِ وَلِيَرْبِطَ عَلَىٰ قُلُوبِكُمْ
وَيُثَبِّتَ بِهِ ٱلْأَقْدَامَ (اَنفال - ۱۱):
«و همین است که خالق یکتا {هنگامۀ جنگ بدر} خواب سبکی به مثابۀ احساس امنیت
{از دشمن} نصیب تان می کند؛ و از آسمان آبی برای تطهیرتان نازل می کند، تا
رجز و اضطراب شیطانی {و رفع دلهره از دشمن} را از شما بزداید و قلبهای تان
را بهم مرتبط سازد و ثبات قدم بوجود آورد».
کمااینکه در آیۀ دیگری از قرآن نسبت به اهل ایمان تصریح می گردد:
در مسجدی که روی تقوی و ایمان توحیدی تأسیس شده کسانی رفت و آمد دارند که
در پی تطهیر خویش از رجس و ناپاکی هستند:
لَّمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى التَّقْوَىٰ مِنْ أَوَّلِ يَوْمٍ أَحَقُّ أَن
تَقُومَ فِيهِ، فِيهِ رِجَالٌ يُحِبُّونَ أَن يَتَطَهَّرُوا وَاللَّهُ
يُحِبُّ الْمُطَّهِّرِينَ (توبه -
۱۰۷
و
۱۰۸):
«ای
پیامبر حتما آن مسجدی که من البدایه بر اساس تقوی و ایمانِ توحیدی بوجود
آمده مُحق تر است که در آن حضور یابی و نماز و دعا بجا آوری، زیرا در آنجا
کسانی هستند که دوست دارند {از شرک و کفر و نفاق} پاک شوند، و خالق یکتا
نیز پاک شدگان {و اهل توحید و یکتاپرستی} را دوست می دارد».
و خلاصۀ کلامِ خالق یکتا اینست:
إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ (بقره -
۲۲۲):
«همانا که خالق یکتا بازگشت کنندگان و پاک شدگان را دوست می دارد».
و این موضوعی است که مختص هیچ خانواده و قوم و قبیله ای نبوده و تمام بشریت
و بنی آدم را شامل می گردد، و در هر زمان و مکانی ساری و جاری است.
خلاصه آیاتِ وحیانی قرآن دنبال پاک و تمیز کردنِ درون و برونِ «بنی آدم و
نوع بشر» است و به هیچ قوم و قبیله و خانواده ای محدود نمی شود، و در آیات
فوق الذکر هم نه تنها خبری از امتیاز و برتریِ اهل بیت نیست؛ بلکه بنابر
تقصیرات و عدم التزام کافی (متناسب با مکان و موقع شان) مورد خطاب و عتاب
قرار گرفته اند؛ و دعوت به «تعیین
سرنوشت و ارتقای اخلاق و
تعالیِ نفس»
گشته اند. لکن جهالت و خرافه بازی و قبیله گری و انتساب خویش به صاحبان
موقعیت (جهت سوء استفاده) قضیه را بکلی وارونه کرده و این آیاتِ حق طلبانه
و نافی تبعیض را به خدمت خویش
در آورده اند. و خاصتا اهل تشیع صفوی و
جعالان انتصاب الهی! به این تعالیم توحیدی رنگ خون پرستی و قبیله گری
بخشیده و از محدودۀ پاکی و تمیزیِ عقیدتی و اخلاقی و رفتاری عبور داده اند؛
و از آن معصومیت امامان! و ماهیت فوق بشری این قبیله را استخراج
کرده اند. اینست که در سایۀ جهالت و نادانیِ بشر و خباثت سودجویانِ سوء
استفاده چی همه چیز غامض و مجهول می ماند؛ و بدیهی است در سایۀ چنین وضعیتی
«از
هر چیزی می توان سوء استفاده کرد».
این در حالیست که اسلام (بنابر نصوص قرآن) دین حق و عدالت و دین تقویٰ و
انضباط دینی است، نه دین حسَب و نسَب، نه دین مذکر و مؤنث، و نه دین چیزهای
غیر اکتسابی و خارج از ارادۀ بشری. و بصورت قطعی، معیارهای توحیدی نافی این
جهالت بازیها و سوء استفاده گریها بوده و در این میدانِ وحیانی «ماوَرای
اختیار و عمل بشری» چیزی به رسمیت شناخته نمی شود.
قابل توجه اینست
که امروزه
دهها میلیون نفر در سراسر جوامعِ مشهور به اسلامی ادعا می کنند که اصل و
نژادشان اهل بیت و از خانوادۀ پیامبر می باشد! و سید و سادات نامیده می شوند؛
بنحوی که عرفا و سُنتا اولاد پیامبر بحساب می آیند. این در حالیست که آنها
یک جمعیت فرا قومی هستند و از اقوام و جوامع متعددی نشأت می گیرند. و بدیهی
است که لازمۀ چنین چیزی (از نسل پیامبر بودن) اقتضاء می کند که
«فرد یا خانواده ای»
لااقل ریشۀ عربی داشته باشد؛ کاری که اثبات آن برای بسیاری از آنها خیلی
دشوار است. بگذریم از اینکه پیامبر اسلام اولاد ذکوری از خود باقی نگذاشته
است؛ و در فرهنگ سنتی نیز علی العموم دختران منشاء تداوم نسل تلقی نمی شوند. الا
اینکه معامله گرانِ بازار سیاه در مذاهب مختلفه (و از جمله تشیُّع صفوی) در
اینجا نیز یک پل جعلی و استثنایی زده اند! و فرزندان علی بن ابی طالب را
به فاطمه دختر پیامبر نسبت می دهند؛ لکن بعد از فاطمه دوباره (و انگار نه
انگار!) منشاء نسل را به اولاد ذکور بر گردانده! و خَمی هم به ابرو نمی
آورند. اما اینکه این همه خانواده و افراد چطور خود را بعنوان نسل پیامبر
جا زده! و بعد از
«چهارده قرن و نیم»
از وابستگی به خانوادۀ ایشان صحبت می کنند (و پذیرفته هم شده اند!) جای بحث
و کنجکاوی زیادی دارد؛ هر چند در میدان «جهل و مجهولیت» همه چیز یافت می شود.
لازم به دانستن است که این موضوعِ اجتماعی (عرفی - تاریخی)، علیرغم اینکه
امری بِدْعی و غیر توحیدی است (و بعد از رسول و صحابه پدید آمده)، لکن حتی
در فقهِ احکام و مذاهب اسلامی نیز انعکاس پیدا کرده و رسمیت یافته است.
در حالی که در صدر اسلام چیزی بعنوان سید و اولاد پیامبر وجود نداشته و آن
وقت سید و ساداتی در کار نبوده است. بنابر این، این برتری جویی و
امتیازطلبی حاصل ادوار انحطاط است و پیامبر و صحابۀ ایشان از این
قبیله گری و امتیازات غیر توحیدی
خبری نداشته اند، و آیات قرآن و مشخصا آیۀ ١٣ سورۀ حُجُرات هم این شرکیات و
جادوگری را بکلی جارو کرده اند:
يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُم مِّن ذَكَرٍ وَأُنثَىٰ وَ
جَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ
عِندَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ (حجرات -
۱۳): «ای
مردم {ای
نسل بشر}، همانا ما شما را از نر و ماده
ای
خلق کردیم، و آنگاه شما را در شعوب و قبائلی - دستجات بشری - قرار دادیم،
تا از یکدیگر متمایز شوید و همدیگر را بشناسید، لکن اکرمترین و عزیزترین
شما نزد اللّه با تقوی ترین و مُلتزِم ترین شماست».
کمااینکه آن زمان خبری از شیخ و ملا و حاجی و مشهدی و..... نبوده و سنی و
شیعی هم وجودی نداشته اند و بعدا پدید آمده اند. و اما از همه جالبتر
اینست: این دسته از مردم (سادات) تنها امتیازات عرفی ندارند؛ بلکه در مذاهب
رسمی و سنتی هم «صاحب امتیاز و طبقۀ بالادست» بحساب می آیند! و حتی تأکید و
حدیث سازی می کنند که حاکم مسلمین باید از سادات و از اولاد پیامبر! باشد.
کمااینکه می گویند زکات نباید به سادات پرداخت شود؛ چونکه زکات شأن و منزلت
آنها را پایین می آورد. و برای توجیه این دجالیت! زکات را چرک ثروتمندان
تلقی کرده اند؛ همان لقمۀ چرکینی که بیشتر ثروتمندان به سادگی آن را نمی
بخشند و خودشان نوش جان! می کنند. و چنین است که «فسق و فساد و خرافات» حدّ
و مرزی نمی شناسد و در جایی متوقف نمی شود.
سازمان موحدین آزادیخواه ایران
۲۰ رجب ۱۴۴۶ – ۱ بهمن ۱۴۰۳