جمهوری اسلامی آنگونه که در آغاز معرفی شد؛ بازخوانی مصاحبه های بنیانگذار در نوفل لوشاتو -

۱۱ آبان ۱۳۵۷---( روزنامه ايتاليايى پائزه سِرا): آيا مى‏توانيد مشخصات جمهورى اسلامى را كه در نظر داريد بيان كنيد كه چگونه است؟ در مورد محتواى اجتماعى، سازماندهى سياسى، خصوصاً براى احزاب، سنديكاها و مطبوعات؟

جواب: در جمهورى اسلامى، زمامداران مردم نمى‏توانند با سوء استفاده از مقام، ثروت‏اندوزى كنند و يا در زندگى روزانه امتيازى براى خود قائل شوند. بايد ضوابط اسلامى را در جامعه و در همه سطوح به دقت رعايت كنند و حتى پاسدار آن باشند. دقيقاً بايد به آراى عمومى در همه جا، احترام بگذارند. هيچ گونه تسلط و يا دخالت اجانب را در سرنوشت مردم، نبايد بپذيرند. مطبوعات در نشر همه حقايق و واقعيات آزادند. هر گونه اجتماعات و احزاب از طرف مردم در صورتى كه مصالح مردم را به خطر نيندازند آزادند و اسلام در تمامى اين شئون حد و مرز آن را تعيين كرده است.


جمهوری اسلامی آنگونه که در آغاز معرفی شد؛ بازخوانی مصاحبه های بنیانگذار در نوفل لوشاتو

سپهر سعادت

شبکه جنبش راه سبز(جرس): در فاصله سه ماه و نیمه ای که آیت الله خمینی ناگریز به اقامت در دهکده آرام نوفل لوشاتوی فرانسه بود سیلی از روزنامه نگاران و نمایندگان بنگاه های خبری معتبر جهان به سراغش می آمدند تا دیدگاه های وی را درباره چالش برانگیز ترین مسایل مربوط به اداره حکومت جویا شوند.آیت الله خمینی در این مدت با پرسش های متعدد پیرامون شیوه کارکرد جمهوری اسلامی به عنوان بدیل  رژیم سلطنت روبرو بود و به پرسش های کلیدی درباره نحوه انتخاب حاکمان،رعایت حقوق بشر،نسبت اسلام و دموکراسی ،وضع زنان و اقلیت ها در جمهوری اسلامی پاسخ می داد.پاسخ های او علاوه بر استوارتر ساختن اراده میلیونها ایرانی در مبارزه علیه حکومت پهلوی طیفی متنوع از احزاب و جریانهای  سیاسی را نیز در حمایت از اهداف انقلاب اسلامی بسیج کرد.

 

بنیانگزار انقلاب اسلامی تلاش داشت میان الگوهای دولت در شریعت شیعه و الزامات حکمرانی مدرن  سنتری فراهم آورد  تا سپس این الگوی ترکیبی را در دل مفهوم بدیع جمهوری اسلامی جای دهد.بازخوانی سرفصل های دیدگاه های آیت الله خمینی در گفتگوهایش با نمایندگان رسانه های خبری طی ماه های اقامت در فرانسه شمایی کلی از مدل مطلوب او برای اداره کشور به دست می دهد.گزارش زیر با دسته بندی مواضع بنیانگزار انقلاب از مهر57 تا بهمن 57 به دو بخش "شیوه اداره حکومت در جمهوری اسلامی" و "حدود آزادی های اجتماعی" در پی ترسیم همین شمای کلی است.

 

الف-شیوه اداره حکومت در جمهوری اسلامی

 

20 مهر 1357- --(مصاحبه با خبرنگاران بى. بى. سى. و تلويزيون تجارتى بريتانيا در پاريس)‏:حضرت آیت الله، جمهوری اسلامی مورد نظر شما چگونه رژیمی است؟

 جواب: جمهورى اسلامى، يك رژيمى است متكى بر آراى عمومى و رفراندم عمومى و قانون اساسى‏اش قانون اسلام و بايد منطبق بر قانون اسلام باشد؛ و قانون اسلام مترقى ترين قوانين است، و قانون اساسى آن مقدار كه مطابق با اين قانون مترقى است آنها بر جاى خود باقى مى‏ماند و آن مقدار كه مخالف با اين است- به حكم خود قانون اساسى- قانونيت ندارد؛ و بسيارى موادش، موادى بوده است كه با سرنيزه تحميل شده است و آنها بايد ساقط بشود.

 

10 آبان 1357---(راديو- تلويزيون اتريش): نظرتان درباره تغييرات و تحولات آينده ايران چيست؟

جواب: با قيام انقلابى ملت، شاه خواهد رفت و حكومت دموكراسى و جمهورى اسلامى برقرار مى‏شود. در اين جمهورى يك مجلس ملى، مركب از منتخبين واقعى مردم، امور مملكت را اداره خواهند كرد. حقوق مردم- خصوصاً اقليتهاى مذهبى- محترم بوده و رعايت خواهد شد. با احترام متقابل نسبت به كشورهاى خارجى عمل مى‏شود. نه به كسى ظلم مى‏كنيم و نه زير بار ظلم مى‏رويم. كشور در حال حاضر ورشكست شده است و همه چيز از بين رفته است. با استقرار جمهورى اسلامى ساختمان واقعى و حقيقى كشور شروع خواهد شد.

10 آبان 1357---( روزنامه انگليسى گاردين): پس از رفتن شاه، در موقع برگشتن به ايران، آيا خود شما رهبر جمهورى اسلامى نخواهيد بود؟

جواب: من خود نمى‏خواهم حكومت را در دست بگيرم. اما مردم را براى انتخاب حكومت، هدايت خواهم كرد و شرايط آن را به مردم اعلام مى‏كنم.

 

 16 آبان 1357--- (مجله آلمانى اشپيگل): از گروه كوچك رهبران سياسى كنونى و سودجويان از اين رژيم كه بگذريم، در چه مواردى كشور ايران در آينده با اوضاع امروز تفاوتهايى خواهد داشت؟

جواب:1- رهبرى سياسى از سلطه بيگانه آزاد مى‏شود، از فساد مالى و سياسى پاك مى‏شود. 2- اقتصاد كشور از سلطه بيگانه آزاد مى‏گردد و ديگر برنامه‏هاى اقتصادى، برنامه‏هايى نخواهند بود كه هدفهاى شركتهاى بين المللى را در ايران به اجرا بگذارد. 3- جامعه آينده ما، جامعه آزادى خواهد بود و همه نهادهاى فشار و اختناق و همچنين استثمار از ميان خواهد رفت. 4- انسانى كه امروز در نظام پليسى از فعاليتهاى فكرى و آزادى در كار محروم شده است، تمامى اسباب ترقى واقعى و ابتكار را به دست خواهد آورد. جامعه فردا، جامعه ارزياب و منتقدى خواهد بود كه در آن تمامى مردم در رهبرى امور خويش شركت خواهند جست.

 

22 آبان 1357---(روزنامه فرانسوى لوموند):حضرت عالى مى‏فرماييد كه بايستى در ايران، جمهورى اسلامى استقرار پيدا كند و اين براى ما فرانسوى‏ها چندان مفهوم نيست. زيرا كه جمهورى مى‏تواند بدون پايه مذهبى باشد. نظر شما چيست؟ آيا جمهورى شما بر پايه سوسياليسم است؟ مشروطيت است؟ بر انتخاباتى استوار است؟ دموكراتيك است؟ چگونه است؟

جواب: اما جمهورى، به همان معنايى است كه همه جا جمهورى است. لكن اين جمهورى بر يك قانون اساسى‏اى متكى است كه قانون اسلام است. اينكه ما جمهورى اسلامى مى‏گوييم براى اين است كه هم شرايط منتخب و هم احكامى كه در ايران جارى مى‏شود اينها بر اسلام متكى است، لكن انتخاب با ملت است و طرز جمهورى هم همان جمهورى است كه همه جا هست‏

 

آبان 1357---(راسل کر): وضع حقوق بشر در آينده ايران چگونه خواهد بود؟ براى ساواك چه فكرى كرده‏ايد؟

جواب:ساواك، خير؛ لازم نيست. فشار نخواهد بود. ساواك جز ظلم و تعدى و فشار بر ملت نداشته؛ در حكومت اسلامى نخواهد بود. حكومت اسلامى مبنى بر حقوق بشر و ملاحظه آن است. هيچ سازمانى و حكومتى به اندازه اسلام ملاحظه حقوق بشر را نكرده است. آزادى و دموكراسى به تمام معنا در حكومت اسلامى است. شخص اول حكومت اسلامى با آخرين فرد مساوى است در امور.

 

16 آذر 1357---(روزنامه لوس‏آنجلس تايمز ): روابط دولت اسلامى حضرت آيت اللَّه با امريكا چگونه خواهد بود؟ آيا شما فروش نفت را به غرب ادامه مى‏دهيد، و روابط شما با شوروى چگونه خواهد بود؟]

جواب: ما با تمام دولتها، در صورتى كه دخالت در امور داخلى ما نكنند و براى ما احترام متقابل قائل باشند، با احترام رفتار مى‏كنيم و نفت را هم هر كس مشترى است به او مى‏فروشيم. ما از زياده‏روى و غلطرويهايى كه راجع به نفت بوده است و چيزهايى كه خلاف مصلحت ملت بوده است، جلوگيرى مى‏كنيم، و الّا نفت را مى‏فروشيم.

 

19 دى 1357---( روزنامه لوتاكونتينوا): با در نظر گرفتن اينكه هر حكومتى در خود حد اكثر تمركز قدرت را جمع مى‏كند، چگونه حكومت اسلامى مى‏تواند وجود داشته باشد و قدرت در آن تمركز نيابد و رابطه مسلط و زير سلطه برقرار نشود؟

جواب:حكومت و زمامدارى در دست فرد يا افراد، وسيله فخر و بزرگى بر ديگران نيست كه از اين مقام بخواهد به نفع خود حقوق ملتى را پايمال كند. هر فردى از افراد ملت حق دارد كه مستقيماً در برابر سايرين، زمامدار مسلمين را استيضاح كند و به او انتقاد كند و او بايد جواب قانع‏كننده بدهد و در غير اين صورت، اگر بر خلاف وظايف اسلامى خود عمل كرده باشد- خود به خود- از مقام زمامدارى معزول است و ضوابط ديگرى وجود دارد كه اين مشكل را حل مى‏كند

 

24 دی 1357---(  روزنامه لیبرال): شما مى‏خواهيد در ايران حكومت اسلامى برقرار كنيد كه تصوير چنين حكومتى براى ما روشن نيست. به طور روشن بگوييد چنين حكومتى چگونه است؟ آيا حكومت نمونه‏اى به عنوان مثال وجود دارد كه بتوانيد ذكر كنيد؟]

جواب: حكومت اسلامى حكومتى ‏است كه اولًا صد در صد متكى به آراى ملت باشد؛ به شيوه‏ اى كه هر فرد ايرانى احساس كند كه با رأى خود سرنوشت خود و كشور خود را مى‏ سازد. و چون اكثريت قاطع اين ملت مسلمانند بديهى است كه بايد موازين و قواعد اسلامى در همه زمينه‏ ها رعايت شود. كسانى كه سابقه خيانت دارند و بر خلاف معيارهاى اسلامى ثروت‏ اندوزى كرده‏ اند، تجاوز به حقوق ديگران كرده ‏اند، حق دخالت در اين حكومت را ندارند. و ما اميدواريم كه ايران اولين كشورى باشد كه به چنين حكومتى دست مى‏يابد. حكومتى كه كوچكترين فرد ايرانى بتواند آزادانه و بدون وجود كمترين خطر به بالاترين مقام حكومتى انتقاد كند و از او در مورد اعمالش توضيح بخواهد.

 

ب-حدود آزادی های اجتماعی

 

22 مهر 1357---( روزنامه فرانسوى فيگارو):آيا در جمهورى اسلامى براى اقليتهاى مذهبى در ايران كه بسيار زيادند جايى هست؟

جواب: رژيم شاه، با اقليتهاى مذهبى رفتارى بهتر از رفتار با مسلمانان ندارد. ما طبيعتاً نسبت به عقايد مذهبى ديگران، بيشترين احترام را پس از سرنگونى ديكتاتورى و استقرار يك رژيم آزاد مى‏گذاريم، شرايط حيات براى اكثريت مسلمان و اقليتهاى مذهبى بسيار خوب خواهد شد.

 

10 آبان 1357---(روزنامه انگليسى گاردين):ايا حضرت آيت اللَّه مى‏توانند به طور دقيقتر اين مفهوم را شرح دهند كه آيا زنها قادر خواهند بود به طور آزادانه بين حجاب و لباس غربى حق انتخاب داشته باشند؟ آيا سينماها مى‏توانند به وجود خود ادامه دهند؟ اگر آرى، چگونه فيلمها انتخاب خواهند شد؟ آيا مشروبات الكلى ممنوع خواهد شد؟ در آخر آيا ايران، يك عربستان سعودى يا ليبى ديگر خواهد شد؟

جواب: اجراى حدود در اسلام، موكول به تحقق شرايط و مقدمات بسيار است و بايد جهات بسيارى را از روى كمال عدالت و توجه به اينكه اسلام در كليت خود اجرا گردد، در نظر گرفت. اگر اين امور در نظر گرفته شوند، ملاحظه خواهد شد كه مقررات اسلامى كمتر از هر مقررات ديگرى خشونت‏آميز است. زنان در انتخاب فعاليت و سرنوشت و همچنين پوشش خود با رعايت موازين آزادند. و تجربه كنونى فعاليتهاى ضد رژيم شاه نشان داده است كه زنان بيش از پيش آزادى خود را در پوششى كه اسلام مى‏گويد يافته‏اند. ما با سينماهايى كه برنامه‏هاى آنها فاسدكننده اخلاق جوانان و مخرب فرهنگ اسلامى باشد مخالفيم. اما با برنامه‏هايى كه تربيت‏كننده و به نفع رشد سالم اخلاقى و علمى جامعه باشد موافق هستيم. مشروبات الكلى و الكليسم و ساير مخدرات كه مضرّ به حال جامعه مى‏باشند، جلوگيرى خواهد شد. حكومت جمهورى اسلامى مورد نظر ما، با هيچ يك از رژيمهاى مزبور (عربستان سعودى و ليبى) منطبق نخواهد بود.

 

11 آبان1357---( روزنامه ايتاليايى پائزه سِرا): آيا مى‏توانيد مشخصات جمهورى اسلامى را كه در نظر داريد بيان كنيد كه چگونه است؟ در مورد محتواى اجتماعى، سازماندهى سياسى، خصوصاً براى احزاب، سنديكاها و مطبوعات؟

جواب:در جمهورى اسلامى، زمامداران مردم نمى‏توانند با سوء استفاده از مقام، ثروت‏اندوزى كنند و يا در زندگى روزانه امتيازى براى خود قائل شوند. بايد ضوابط اسلامى را در جامعه و در همه سطوح به دقت رعايت كنند و حتى پاسدار آن باشند. دقيقاً بايد به آراى عمومى در همه جا، احترام بگذارند. هيچ گونه تسلط و يا دخالت اجانب را در سرنوشت مردم، نبايد بپذيرند. مطبوعات در نشر همه حقايق و واقعيات آزادند. هر گونه اجتماعات و احزاب از طرف مردم در صورتى كه مصالح مردم را به خطر نيندازند آزادند و اسلام در تمامى اين شئون حد و مرز آن را تعيين كرده است.

 

19 آبان 1357---( مجله امريكايى نيوزورلدرپورت): مشاركت فعال زنان در انقلاب چه معنايى دارد؟

جواب: زندانهاى شاه از زنان شيردل و شجاع مملو است. در تظاهرات خيابانى زنان ما، بچه‏هاى خردسال خود را به سينه فشرده، بدون ترس از تانك و توپ و مسلسل، به ميدان مبارزه آمده‏اند. جلسات سياسى‏اى كه زنان در شهرهاى مختلف ايران، برپا مى‏كنند كم نيست، آنان نقش بسيار ارزنده‏اى را در مبارزات ما ايفا كرده‏اند. مادران شجاع فرزندان اسلام، خاطره جانبازى و رشادت زنان قهرمان را در طول تاريخ زنده كرده‏اند. در چه تاريخى اين چنين زنانى را سراغ داريد و در چه كشورى؟.

 

8 آذر 1357---(مجله الاقتصاد العربى):در يكى از بيانيه‏هايتان از كارگران ايران خواسته‏ايد كه بدون توجه به وعده‏هاى رژيم، به اعتصابات خود ادامه دهند. يكى از درخواستهاى مطرح شده، در اين اعتصابات، تشكيل اتحاديه‏هاى آزاد كارگرى است. نظرتان درباره اين اتحاديه‏  ها چيست؟ اگر با تشكيل آنها موافقيد، اينها در چارچوب حكومت جمهورى اسلامى مورد پيشنهاد شما، چه نقشى و اهميتى خواهند داشت؟]

جواب: كارگران محروم و متدين ايران كه اكثر آنان همان كشاورزان و زارعين فقير و گرسنه سابقند، حق دارند براى به دست آوردن حقوق حقه خود، به مبارزه ملت از هر طريق ممكن و مشروع بپردازند. و در جمهورى اسلامى، به آنها حق داده مى‏شود كه به هر شكل ممكن به دور هم جمع شوند و مسائل و مشكلات خود را بررسى كنند و در نتيجه، دولت را در جريان مسائل خود قرار دهند و نيز از حقوق صنفى خود دفاع كنند.

 

7 دی 1357---( گفتگو با ریچارد کاتم):رفتار شما با اقليتهاى مذهبى در حكومت اسلامى چگونه خواهد بود؟ اقليتهايى مثل مسلمانان سنى، صوفيها، آشوريان، مسيحيان، ارمنيان، يهوديان و بهاييان. آيا در تحت حكومت اسلامى پيشنهادى شما، يك نفر غير مسلمان ماركسيست- غير از حزب توده- و يا زنان مى‏توانند در پستهايى مثل مقامات نظامى يا غير نظامى خدمت كنند؟

جواب: اولًا برادران اهل سنت هر گز از اقليتهاى مذهبى نيستند. و ما بارها گفته‏ايم كه رفتارمان با اقليتهاى مذهبى بسيار خوب خواهد بود. اسلام آنها را محترم شمرده است. ما به آنان تمام حقوقشان را مى‏دهيم. آنان حق دارند در مجلس وكيل داشته باشند و آزادند به فعاليتهاى سياسى- اجتماعى بپردازند و آزادانه امور مذهبى خود را انجام دهند. آنان ايرانى هستند و مثل ساير ايرانيان در زير چتر حكومت اسلامى زندگى با امنيت كامل خواهند داشت. در امور نظامى مثل ساير امور، زنان مى‏توانند كارهايى را به عهده بگيرند و در صدر اسلام زنان در جبهه بوده‏اند و آنچه كه مربوط به مجروحين بوده است به عهده آنان گذاشته مى‏شده است.

 

18 دی 1357---( روزنامه اکونومیست):آيا شما قصد داريد كه آزادى سخن، آزادى اجتماعات و آزادى مطبوعات و آزادى عبادات را تضمين كنيد؟]

جواب: ما به خواست خداى تعالى در اولين زمان ممكن و لازم برنامه‏هاى خود را اعلام خواهيم نمود. ولى اين بدان معنى نيست كه من زمام امور كشور را به دست بگيرم و هر روز نظير دوران ديكتاتورى شاه، اصلى بسازم و على رغم خواست ملت به آنها تحميل كنم. به عهده دولت و نمايندگان ملت است كه در اين امور تصميم بگيرند؛ ولى من هميشه به وظيفه ارشاد و هدايتم عمل خواهم كرد.

 

3 بهمن 1357---(روزنامه های اطلاعات و کیهان): چون مرا به عنوان يك زن پذيرفته‏ايد، اين نشان دهنده اين است كه نهضت ما يك نهضت مترقى است؛ اگر چه ديگران سعى كردند نشان دهند كه عقب مانده است. فكر مى‏كنيد به نظر شما آيا زنان ما بايد حتماً حجاب داشته باشند؟ مثلًا چيزى روى سر داشته باشند يا نه؟

جواب: اينكه من شما را پذيرفته‏ام، من شما را نپذيرفته‏ام! شما آمده‏ايد اينجا و من نمى‏دانستم كه شما مى‏خواهيد بياييد اينجا! و اين هم دليل بر اين نيست كه اسلام مترقى است كه به مجرد اينكه شما آمديد اينجا، اسلام مترقى است. مترقى هم به اين معنى نيست كه بعضى زنها يا مردهاى ما خيال كرده‏اند. ترقى به كمالات انسانى و نفسانى است، و با اثر بودن افراد در ملت و مملكت است نه اينكه سينما بروند و دانس بروند. و اينها ترقياتى است كه براى شما درست كرده‏اند و شما را به عقب رانده‏اند؛ و بايد بعداً جبران كنيم. شما آزاديد در كارهاى صحيح. در دانشگاه برويد و هر كارى را كه صحيح است بكنيد؛ و همه ملت در اين زمينه‏ها آزادند. اما اگر بخواهند كارى خلاف عفت بكنند و يا مضر به حال ملت- خلاف مليت- بكنند، جلوگيرى مى‏شود؛ و اين، دليل بر مترقى بودن است