دینداری توحیدی و چهار موضع ریشه دار و تاریخی

علاوه بر تنوع شناخت و معرفت از دین توحیدی اسلام (و مشخصا تنوع فهم و تفسیر آیات قرآن)، همیشه و از نظر اخلاقی (و در میدان عمل و زندگی)، حاملان نام دین مواضع بسیار مختلف و حتی ضد توحیدی داشته اند، پدیدۀ شومی که حالا هم به روال تاریخی اش باقی و بردوام میباشد. و طبعا این تضاد و تناقض در مواضع و صورتها و اَشکال مختلف آن (و ریشه داری و تداوم این امر) به ذات و ماهیت انسانها و روابط حاکم بر جوامع بشری (و جبرهای متعدد زندگی) بر می گردد، و بدین جهت امکان دارد که مثلا مدعیان امری و دینی و عقیده ای (برای ادعاهای خویش!) حتی از دشمنان بدتر و مضرتر از آب درآیند. و ما در اینجا بعنوان موحدین آزادیخواه مهمترین مواضعی که نسبت به دین اسلام و دینداری اسلامی (در طول تاریخ) اتخاذ و اِعمال شده است، زیر روشنایی آیات قرآن ارائه میدهیم:

۱- موضع صــادقانه و فــداکارانه: إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ يَرْتَابُوا وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أُوْلَئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ (حُجُرات - آیۀ ۱۵): «غیر از این نیست که مؤمنان کسانی هستند که به الله (توحید) و به رسالت رسول (قرآن) ایمان آورده اند، و بعدا در ایمان خود دچار تردید و دو دلی نمی شوند، و بر این اساس در راه الله و تحقق اهداف توحیدی با جان و مالشان جهاد و تلاش کردند، چنین کسانی به تأکید در دینداری خود صادق هستند». مِّنَ الْمُؤْمِنِينَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَيْهِ فَمِنْهُم مَّن قَضَىٰ نَحْبَهُ وَ مِنْهُم مَّن يَنتَظِرُ وَ مَا بَدَّلُوا تَبْدِيلًا (احزاب - ۲۳): «کسانی از مؤمنان در عهدی که با الله بسته بودند صداقت داشتند، از این جهت، بعضی از آنها بر عهد و پیمان خود رفتند و بعضی هم منتظر و آمادۀ فداکاری هستند، و در این راستا تغییر و تبدیلی در عهد و پیمان خود ندادند».

۲- موضع مُتغیَّر و خــودپرستانه: وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَعْبُدُ اللَّهَ عَلَىٰ حَرْفٍ فَإِنْ أَصَابَهُ خَيْرٌ اطْمَأَنَّ بِهِ وَ إِنْ أَصَابَتْهُ فِتْنَةٌ انْقَلَبَ عَلَىٰ وَجْهِهِ خَسِرَ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةَ ذَٰلِكَ هُوَ الْخُسْرَانُ الْمُبِينُ (حج - ۱۱): «کسانی از مردم اللّه را حرفی و توخالی پرستش می کنند؛ به نحوی که اگر در میدان دینداری خیری به آنها رسید بدان اطمینان پیدا می کنند؛ و اما اگر در این مسیر دچار مشقّت و امتحانی شدند؛ منقلب و آشفته می گردند؛ آنها بازندۀ دنیا و آخرتند؛ اینست شکست روشن و آشکار». وَمِنَ النَّاسِ مَن يَقُولُ آمَنَّا بِاللَّهِ فَإِذَا أُوذِيَ فِي اللَّهِ جَعَلَ فِتْنَةَ النَّاسِ كَعَذَابِ اللَّهِ وَلَئِن جَاءَ نَصْرٌ مِّن رَّبِّكَ لَيَقُولُنَّ إِنَّا كُنَّا مَعَكُمْ أَوَلَيْسَ اللَّهُ بِأَعْلَمَ بِمَا فِي صُدُورِ الْعَالَمِينَ (عنکبوت - ۱۰): «و بعضی از مردم مدعی اند که به الله و دین توحید ایمان اورده اند؛ و لکن وقتی در راه الله و دین توحید دچار زحمات و مشکلاتی شدند {بجای مقاومت و تحمل مشکلات}، آن را همانند عذاب الله در آخرت! و تحمل ناپذیر تلقی میکنند؛ و لکن هنگامی که نصر و پیروزی الله فرا می رسد، بلا درنگ اعلام میدارند که ما با شما بودیم! حال آیا غیر از اینست که الله عالمترین کس به چیزی است که در سینه های آدمیان می گذرد».

۳- موضع مرتجعــانه و مُــرتدّانه: إِنَّ الَّذِينَ ارْتَدُّوا عَلَىٰ أَدْبَارِهِم مِّن بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمُ الْهُدَى الشَّيْطَانُ سَوَّلَ لَهُمْ وَأَمْلَىٰ لَهُمْ (محمد – ۲۵): «به تأکید آنهایی که مرتد شده و به ما قبل خود باز گشتند، بعد از آنکه راه هدایت و دینداری توحیدی برایشان مُبَیَّن و روشن گردید، در خط شیطان افتاده و گرفتار اِملائات شیطانی شده اند». يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَن يَرْتَدَّ مِنكُمْ عَن دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكَافِرِينَ يُجَاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلَا يَخَافُونَ لَوْمَةَ لَائِمٍ (مائده – ۵۴): «ای کسانی که به دین اسلام پیوسته اید، هر کسی از شما مرتد و از دینش باز گردد، پس بداند که اللّه کسانی را جایگزین می سازد که آنها را دوست می دارد و آنها نیز دوستدار اللّه میباشند، در برابر مؤمنین متواضع و در برابر کُفّار احساس عــزت می کنند، در راه اللّه کــوشا و تلاش گر بوده و از سرزنش سرزنش کنندگان باکی ندارند».

۴- موضع منافقانه و کافر دوستانه: يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ لَا يَحْزُنكَ الَّذِينَ يُسَارِعُونَ فِي الْكُفْرِ مِنَ الَّذِينَ قَالُوا آمَنَّا بِأَفْوَاهِهِمْ وَلَمْ تُؤْمِن قُلُوبُهُمْ (مائده - ۴۱): «ای رسول، کسانی که گفتند ایمان آوردیم و لکن بسوی کفر {و کفار} می شتابند شما را محزون و اندوهگین نسازد، زیرا آنها کسانی هستند که زبانا و ظاهرا ایمان آورده اند و قلبا مؤمن و ایماندار نشده اند». بَشِّرِ ٱلْمُنَـٰفِقِينَ بِأَنَّ لَهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا، ٱلَّذِينَ يَتَّخِذُونَ ٱلْكَـٰفِرِينَ أَوْلِيَآءَ مِن دُونِ ٱلْمُؤْمِنِينَ أَيَبْتَغُونَ عِندَهُمُ ٱلْعِزَّةَ فَإِنَّ ٱلْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعًا (نساء – ۱۳۸ و ۱۳۹): «به منافقان اعلام کنید که عذابی دردناک در انتظارشان است، همان کسانی که بجای مسلمین کافران را به دوستی می گیرند! آیا نزد کُفّار فخر و اعتزاز میجویند؟! در حالی که همۀ عزتها نزد اللّه است».